Khái niệm nhân vật quái
dị không phải là khái niệm do tôi tạo ra mà là một khái niệm nằm
trong văn chương tiểu thuyết của Kim Dung tiên sinh. Văn chương của ông
thường có các cụm từ "trông lão thật là quái dị" hoặc "khuôn mặt của gã
thật là quái dị". Tuy viết như thế nhưng khái niệm quái dị không ngừng
lại ở chỗ mô tả ngoại hình, động tác. Khái niệm quái dị đi vào chiều sâu
nhân cách của các nhân vật, chủ yếu đưa ra những cách sống, cách tư duy
khác đời và lắm khi, đi ngược lại cái lẽ thường của cuộc sống.
Trong
Tiếu ngạo giang hồ, ta bắt gặp nhân vật quái dị tiêu biểu là Tiêu tương
dạ vũ Mạc Đại tiên sinh. Thân danh là chưởng môn của phái Hành Sơn, Mạc
Đại luôn luôn ăn mặc rách rới như một gã Cái bang, chơi một cây dao cầm
(hồ cầm) cũ kỹ và miệng luôn hát bài Tiêu Tương dạ vũ (mưa đêm trên bến
Tiêu Tương). Thế nhưng, trong đáy cây dao cầm của tiên sinh có dấu một
cây kiếm lưỡi mỏng như lá lúa, rất lợi hại. Mạc Đại được xưng tụng là
"cầm trung tàng kiếm, kiếm phát cầm âm" (trong đàn có dấu một cây kiếm,
và khi múa kiếm thì lại phát ra tiếng đàn). Khi tiên sinh rút kiếm ra
khỏi cây đàn, vận công vào thân cây kiếm khiến kiếm khí phóng ra veo véo
nơi đầu mũi. Với "Hành Sơn vân tụ thập tam thức", chưa có một đối thủ
nào thoát khỏi tay Mạc Đại tiên sinh.
Trong Tiếu ngạo giang hồ,
Mạc Đại chỉ xuất hiện ra ba đoạn, cộng lại không quá mười trang sách
nhưng đã gây được ấn tượng mạnh mẽ và chiếm được cảm tình nồng thắm nơi
người đọc. Đoạn thứ nhất, tiên sinh bất ngờ xuất hiện trong tửu quán
dưới chân núi Hành Sơn, bất ngờ rút kiếm chém đứt tiện 7 chiếc trà trên
bàn mà những giang hồ hảo thủ ngồi quanh không thể hiểu được tiên sinh
đã rút kiếm ra và thu kiếm về lúc nào. Đoạn thứ hai, Mạc Đại hiện ra
đúng lúc, múa kiếm giết chết Đại tung dương thủ Phí Bân của phái Thái
Sơn để cứu sư đệ của mình là Lưu Chính Phong cùng Khúc Dương (trưởng lão
Ma giáo), Khúc Phi Yên (con gái của Khúc Dương), Lệnh Hồ Xung (đệ tử
Hoa Sơn) và Nghi Lâm (đệ tử Hằng Sơn). Giết xong Phí Bân, tiên sinh đút
kiếm vào đàn, ung dung ra đi, giọng đàn dao cầm lại ngân lên khúc tình
tang Tiêu Tương dạ vũ. Đoạn thứ ba, Mạc Đại hiện ra giữa đêm khuya bên
bến sông Trường Giang, trách cứ Lệnh Hồ Xung là gã vong tình, không lo
đi lên chùa Thiếu Lâm cứu người yêu mình là Nhậm Doanh Doanh mà cứ bo bo
đi theo bầy nữ đệ tử của phái Hằng Sơn. Lời trách cứ của tiên sinh làm
Lệnh Hồ Xung toát mồ hôi. Mạc Đại khoát tay hối Lệnh Hồ Xung ra đi và
chính tiên sinh nhận nhiệm vụ bảo toàn cho bọn nữ ni Hằng Sơn về núi.
Con
người quái dị ấy thoạt ẩn thoạt hiện, mang phong cách của một đạo gia
Lão Trang, ung dung tiêu sái giữa cuộc đời. Duy có tiếng đàn và điệu ca
Tiêu Tương dạ vũ của tiên sinh luôn luôn trĩu nặng nỗi u buồn, chưa
thoát khỏi vòng hệ luỵ của cuộc sống, như dòng nước có đi mà không bao
giờ có lại. Mạc Đại là hình ảnh tiêu biểu của một thứ trích tiên bị đoạ.
Tuy
nhiên, trong Tiếu ngạo giang hồ, không phải chỉ có duy nhất nhân vật
Mạc Đại là quái dị. Người ta còn tìm thấy một gã Tổ Thiên Thu, con người
đầy mình mưu kế, văn võ song toàn nhưng lại ăn mặc như một anh đồ nghèo
kiết xác, đã ăn cắp Tục mệnh bát hoàn của một người bạn thân là Lão Đầu
Tử nhằm pha rượu cứu mạng Lệnh Hồ Xung. Người ta còn tìm thấy một gã
Lão Đầu Tử lùn tịt như trái dưa, võ công cao cường, khi cười khi khóc,
hợp cùng Tổ Thiên Thu thành ra cặp nhân vật Hoàng Hà Lão Tổ. Chính Lão
Đầu Tử rất căm hận Lệnh Hồ Xung đã "nuốt" mất 8 viên thuốc bửu bối nhằm
cứu mạng con gái mình nhưng khi biết được Lệnh Hồ Xung là người tình của
Thánh cô Nhậm Doanh Doanh, lão đã tự vả má mình cho vọt máu vỡ da.
Trong
Tiếu ngạo giang hồ, một nhân vật quái dị khác cũng gây ấn tượng không
kém là Bình Nhứt Chỉ đại phu, nổi danh Sát nhân danh y, chuyên chẩn bệnh
bằng một ngón tay (nhứt chỉ) và hễ cứu một người là giết một người.
Không cứu được Lệnh Hồ xụng, lão đã tự vận Kỵnh mạch cho đứt tuyệt để
bảo vệ ngọai hiệu Sát nhân danh y.
Nghe đến bốn chữ Đông Phương
Bất Bại (không bao giờ thua), người đọc cứ ngỡ đây là một vị anh hùng
hảo hán. Không, gã giáo chủ này chỉ là một người lại cái, đã tự thiến bộ
phận sinh dục của mình để luyện Quỳ hoa bảo điển, đã quan hệ đồng tính
luyến ái với một thủ hạ lân cận là Dương Liên Đình. Tuy nhiên, võ công
của Đông Phương Bất Bại cực kỳ cao cường. Gã đã chống trả lại 4 kẻ đại
địch là Nhậm Ngã Hành, Nhậm Doanh Doanh, Lệnh Hồ Xung và Hướng Vấn Thiên
chỉ với một mũi kim thêu! Nhậm Doanh Doanh đã dùng đến một đòn phép tệ
hại nhất: hành hạ "người tình" Dương Liên Đình để phân tâm Đông Phương
Bất Bại, giúp cha mình giết chết Đông Phương Bất Bại.
Nhưng nhân
vật quái dị được người đọc yêu mến nhất trong Tiếu ngạo giang hồ vẫn là
Phong Thanh Dương, sư thúc của Nhạc Bất Quần, phái Hoa Sơn. Phong Thanh
Dương là đại biếu của phe Kiếm tông (lấy kiếm làm chủ) trong khi Nhạc
Bất Quần là đại biểu của phe Khí tông (lấy nội công làm chủ). Chính
Phong Thanh Dương đã mắng Nhạc Bất Quần là kẻ xuẩn tài (có tài mà ngu),
biến những kẻ tài năng như đệ tử Lệnh Hồ Xung thành ra ngựa gỗ, trâu đá.
Phong Thanh Dương truyền thụ cho Lệnh Hồ Xung 9 thế kiếm của Độc Cô Cầu
Bại với một câu quyết duy nhất "sử kiếm liên miên bất tuyệt như nước
chảy mây trôi, nghĩ đến đâu là kiếm tới đó để chiếm tiên cơ, đẩy kẻ địch
vào thế phải thủ". Toàn bộ lý thuyết của Phong Thanh Dương là "lấy vô
chiêu thắng hữu chiêu và lấy công làm thủ ". Lệnh Hồ Xung đã học được
bài học quý giá đó từ thái sư thúc tổ, trở thành kẻ đối nghịch với sư
phụ Nhạc Bất Quần, hạ Nhạc Bất Quần và môn Tịch tà kiếm phổ của họ Nhạc,
trở thành kiếm sĩ đệ nhất giang hồ. Phong Thanh Dương mình gầy như con
hạc, sắc mặt điêu linh tiều tuỵ, chỉ xuất hiện một lần mà danh tiếng của
Phong đã làm quần hùng chấn động.
Nhân vật quái dị đến đâu cũng
là con người nên vẫn mang theo những đặc điểm, yếu tính của con người.
Thế nhưng, khác hơn con người nói chung, nhân vật quái dị suy nghĩ, sống
và hành động theo ý mình và thông thường sự suy nghĩ, sống và hành động
đó lại vượt ra những khuôn sáo bó buộc của lương tâm, luật pháp, đạo
đức. Nó gây một sự kinh ngạc và thậm chí, là sự kinh sợ cho người đọc.
Một hình tượng tiêu biểu cho motif này là nàng Ôn thị, vợ của Phó bang
chúa Cái bang Mã Đại Nguyên trong Thiên Long bát bộ. Tác giả Kim Dung
chỉ để cho Ôn thị xuất hiện hai lần trong Thiên Long bát bộ. Lần thứ
nhất với vẻ nhu mì và đau thương của một vị vong nhân (đàn bà mới goá
chồng), lần thứ hai với toàn bộ phong cách dâm đãng và man rợ của một
người mắc chứng cuồng dâm. Hai hình tượng đối lập trong một con người có
nhan sắc tuyệt vời thật khiến cho người ta kinh sợ đến dựng cả tóc gáy.
Mọi
chuyện bắt đầu từ Bách hoa đại hội, Ôn thị theo chồng là Mã Đại Nguyên,
Phó bang chúa Cái bang, đi dự hội hoa xuân này. Nhan sắc tươi đẹp của
người phụ nữ này đã làm cho hàng ngàn anh hùng hảo hán kinh ngạc, thán
phục. Nhưng có một người không để ý tới tấm nhan sắc đó. Người đó là
Bang chúa Cái bang Kiều Phong. Thật ra, Kiều Phong không hề coi thường
vẻ đẹp phụ nữ; ông chỉ nghĩ rằng Ôn thị là vợ của thuộc hạ mình, cần
phải giữ đúng lễ. Thế nhưng điều đó đã làm Ôn thị căm thù và lập tâm sẽ
hại Kiều Phong để ông thân bại danh liệt. Nàng ta dựng lên một nghi án,
cáo giác rằng chồng nàng biết Kiều Phong là giòng giống man rợ Khất Đan
nên Kiều Phong đã giết chồng nàng để bịt miệng. Trong rừng hạnh ngoài
thành Vô Tích, Ôn thị đã xuất hiện trong tư thế một người đàn bà đang
chịu tang chồng, tiết lộ thân thế Khất Đan của Kiều Phong đã làm quần
hùng Cái bang kinh tâm. Họ trở mặt khinh miệt ông, coi ông là kẻ thù.
Kiều Phong phải đau đớn rời bỏ chức vụ, ra đi.
Kiều Phong sẽ
không bao giờ hiểu được động cơ nào đã đưa Ôn thị đến việc vu cáo mình
đã giết Mã Đại Nguyên, người bạn mà ông rất yêu mến, nếu không có một
đêm ông rượt theo dấu vết Đoàn Chính Thuần và tận mắt chứng kiến tấn
kịch man rợ tại nhà Ôn thị. Hoá ra, Ôn thị là người tình cũ của Đoàn
Chính Thuần; họ đã quan hệ thân xác với nhau và trong cơn say đắm Đoàn
Chính Thuần đã thề rằng nếu ông phụ Ôn thị, thân thể sẽ bị lóc thành
từng miếng thịt. Gặp lại Đoàn Chính Thuần, Ôn thị vui vẻ mở tiệc rượu
cùng Đoàn Chính Thuần ăn uống đùa giỡn rồi bỏ thuốc mê vào rượu đầu độc
Đoàn Chính Thuần. Ôn thị trói Đoàn Chính Thuần lại, nhắc lại lời thề xưa
và há miệng cắn từng miếng thịt của tình lang! Chính trong dịp này, Ôn
thị đã tiết lộ cho Đoàn Chính Thuần biết rằng mụ đã hãm hại Kiều Phong;
rằng người giết Mã Đại Nguyên - chồng mụ - không ai khác hơn là Bạch Thế
Kính, chấp pháp trưởng lão Cái bang và là một tình lang khác của mụ; và
rằng Bạch Thế Kính đã nhại theo chiêu thức Toả hầu cầm nã thủ của Kiều
Phong để bóp nát yết hầu Mã Đại Nguyên, dễ dàng thực hiện âm mưu vu cáo!
Ôn thị là một nhân vật nữ vô cùng quái dị trong suốt 12 bộ kiếm hiệp
tiểu thuyết Kim Dung. Trong văn học thế giới, chưa thấy có một nhân vật
nữ nào đáng nể như nàng Ôn thị. Phải chăng, đó chỉ là sản phẩm thuần tuý
hư cấu của trí tưởng tượng, trên đời này không hề có một phụ nữ như
vậy?
Nhưng Thiên Long bát bộ không chỉ có Ôn thị mà còn có Trấn
Nam vương phi Đao Bạch Phụng, vợ chánh thất của Đoàn Chính Thuần, cũng
quái dị không kém. Thân danh là Vương phi của nước Đại Lý, Đao Bạch
Phụng đã khám phá ra chồng mình ngoại tình với nhiều phụ nữ khác. Vậy là
bà ta trả thù và cách trả thù cũng khá độc đáo: cho một gã ăn xin rách
rưới hôi hám ăn nằm với mình. Lần ăn nằm đó đã sinh ra một anh thế tử
bảnh trai, một nhà nho trẻ lãng mạn, si tình. Đó là Đoàn Dự. Gã ăn mày
dơ bẩn đó là ai? Chính là Đoàn Diên Khánh, nhân vật đại biểu của hoàng
gia nước Đại Lý, tranh chấp ngai vàng không được, đã để quyền lực cầm
đầu nước Đại Lý lọt vào tay Đoàn Chính Minh, anh ruột của Đoàn Chính
Thuần.
Kim Dung để cho Đoàn Dự lưu lạc giang hồ, yêu một lúc ba
cô gái Mộc Uyển Thanh, Chung Linh, Vương Ngữ Yên; toàn là những người
con tư sinh của Đoàn Chính Thuần. Cho đến khi chàng trai tuyệt vọng vì
khám phá ra rằng mình đang yêu những cô em cùng cha khác mẹ thì Trấn Nam
Vương phi mới kề tai con mà tiết lộ rằng chàng không phải là con của
Đoàn Chính Thuần mà là con của Đoàn Diên Khánh! Một bà vương phi có
ngoại hiệu là Ngọc diện Quan Âm mà lãng mạn và liều mạng đến thế thì
thôi!
Nhân vật quái dị tuy sống rất khác đời nhưng lại sống rất
người. Đối với họ, cái vỏ luân lý, đạo đức của đạo Nho không cứng lắm,
có thể phá vỡ để thoát ra được để sống đúng như lòng mình muốn sống.
Trong Xạ điêu anh hùng truyện, bất kỳ người anh hùng hào kiệt nào cũng
lên án mối tình Tiểu Long Nữ - Dương Qua vì nàng Tiểu Long Nữ là sư phụ
mà chàng Dương Qua là đồ đệ. Nho học và cả võ học Trung Quốc chưa hề cho
phép một đứa học trò trai được yêu và lấy cô giáo của mình. Kim Dung
lãng mạn và cách mạng hơn: ông cho phép họ thương yêu nhau và vượt xa
hơn một chút, ông cứ để cho Tiểu Long Nữ mất trinh vì một gã đệ tử hạng
bét của phái Toàn Chân. Mất trinh thì mất, Dương Qua chỉ biết yêu cô
giáo của mình là Tiểu Long Nữ và ngược lại, trong đôi mắt của Tiểu Long
Nữ chỉ có chàng Dương Qua mà thôi. Họ dắt tay nhau đi đâu khi thành
Tương Dương bị quân Mông Cổ bao vây? Chính tác giả cũng không biết điều
đó. Tình yêu đã đưa họ đi thật xa, xa loài người, xa cuộc đời. Tiểu Long
Nữ bỏ đi và Dương Qua tìm kiếm. Và rồi cô bé Quách Tương cũng bỏ đi tìm
Dương Qua.
Có thể kể ra hàng trăm nhân vật quái dị trong tiểu
thuyết võ hiệp Kim Dung. Họ tạo ra đặc điểm riêng cho tiểu thuyết võ
hiệp Kim Dung, tạo nên "phong cách quái dị" độc đáo đến nỗi, khi cầm lên
một tác phẩm tiểu thuyết võ hiệp in bằng tiếng Quan thoại cũng ký tên
tác giả Kim Dung mà chẳng có "phong cách quái dị" này, ta có thể nói
ngay đó là tác phẩm nguỵ tạo (nguỵ tác).
Văn là người. Tư Mã
Thiên đau niềm đau của kẻ sĩ bị cung hình, ráng sống để viết nên bộ Sử
ký đồ sộ, trở thành viên pháp quan toàn quyền phê phán lịch sử một cách
nghiêm khắc và nghiêm túc. Khuất Bình đau niềm đau của kẻ cô trung bị
phụ bạc mà viết lên Ly tao rồi tìm cái chết trên dòng sông Mịch La, để
lại cho đời những câu phú ngậm ngùi khôn tả. Lỗ Tấn sinh ra và lớn lên
trong giai đoạn lịch sử đau thương nhất của Trung Quốc, không thể khóc
nổi nữa đành phải đi tìm nụ cười ra nước mắt trong A.Q chính truyện. Kim
Dung xuất thân từ một gia đình có ông nội làm quan dưới triều vua Quang
Tự, đã lớn lên và từ bỏ Hoa lục ra đảo Đài Loan, đã chứng kiến được
những tác hại của tư duy giáo điều và chủ nghĩa công thức sơ lược nên
ông đã làm người lội ngược dòng nước. Phương pháp luận của triết học là
đưa ra một chính đề, phản biện lại thành một phản đề để đi đến một hợp
đề khả dĩ chấp nhận. Qua những nhân vật quái dị, Kim Dung đã đưa ra
những phản đề và phần hợp đề được ông giao lại cho người đọc, để người
đọc tự nhận ra.
Rõ ràng là anh hùng - tiểu nhân, chính phái - tà
phái, trinh tiết - bất trinh, Kiếm tông - Khí tông, vương đạo - bá đạo,
cao quý - đê tiện, ôn nhu - dâm đãng... là nhữngmặt đối lập khốc liệt.
Nào ai đúng, nào ai sai? Người đọc hãy tự lý giải. Kim Dung chỉ dặn dò
chúng ta: thấy như vậy nhưng không hẳn là như vậy. Thế thôi.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét